Ekologia w naszym życiu
Polka Małgorzata Górska jednym z sześciu laureatów Nagrody Goldmanów
19 kwietnia 2010 Fundacja Ochrony Środowiska Goldmanów ogłosiła nazwiska sześciu laureatów Nagrody Goldmanów za rok 2010. Wśród osób, które otrzymały w tym roku najważniejszą światową nagrodą w dziedzinie ochrony środowiska, zwaną "ekologicznym Noblem", znajduje się Małgorzata Górska - współorganizatorka kampanii w obronie Doliny Rospudy i na rzecz zmiany przebiegu drogi ekspresowej Via Baltica.
Intensywna kampania na rzecz ochrony doliny Rospudy i zmiany przebiegu
drogi ekspresowej Via Baltica przez obszary chronione rozpoczęła się w
roku 2002. Małgorzata Górska, koordynatorka kampanii ?Via Baltica? z
Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, odegrała w niej ważną rolę.
Przyczyniła się do powstania sprawnie działającej koalicji organizacji
pozarządowych, w której skład weszły między innymi Ogólnopolskie
Towarzystwo Ochrony Ptaków, Polska Zielona Sieć i WWF Polska (inne
organizacje pozarządowe wspierające akcję, to m.in.: Greenpeace Polska,
Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Centrum Ochrony Mokradeł, SISKOM.
Pomimo wysiłków Koalicji na forum krajowym ? informowania o uwarunkowaniach prawa krajowego i prawa międzynarodowego, opiniowania dokumentów, pisania odwołań od kolejnych decyzji ? kolejne rządy i władze regionalne forsowały przebieg Via Baltica szkodliwy dla środowiska. Organizacje pozarządowe zaczęły, więc prezentować dowody na łamanie prawa wspólnotowego również na forum europejskim. W efekcie ich działań, w 2007 roku Komisja Europejska skierowała sprawę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Dzięki przygotowaniu petycji do Parlamentu Europejskiego w związku z zagrożeniem dla obszarów Natura 2000 (3) sprawą ochrony Doliny Rospudy i konieczności zmiany przebiegu Via Baltica zajęli się także eurodeputowani. Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego przygotowała raport w tej sprawie.
W czasie, gdy Europejski Trybunał Sprawiedliwości rozważał legalność decyzji o reazlizacji obwodnicy Augustowa (fragmentu drogi Via Baltica) przez bagienną część Doliny Rospudy i obszar Natura 2000 w świetle prawa europejskiego, polskie sądy orzekły, że decyzje w tej sprawie naruszają prawo krajowe. Presja społeczna i naciski ze strony ekologicznych organizacji pozarządowych oraz instytucji unijnych przyniosły ostatecznie długo oczekiwane rezultaty. W marcu 2009 roku rząd polski ogłosił, że nie będzie budował drogi szybkiego ruchu Via Baltica przez Dolinę Rospudy. Pół roku później, 20 października, Rząd RP podjął decyzję o zmianie trasy całej kontrowersyjnej drogi ekspresowej w Polsce, tym samym chroniąc kluczowe ostoje przyrody przed zniszczeniem. Według przyjętych zmian Via Baltica zamiast przez Puszczę Knyszyńską, Dolinę Biebrzy i Puszczę Augustowską będzie wiodła przez Łomżę i omijała większość obszarów Natura 2000 w regionie. Zatwierdzony wariant jest zgodny z wynikami strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, której od początku kampanii domagały się organizacje pozarządowe. Dzięki działaniom Małgorzaty Górskiej i pozostałych członków Koalicji oraz wszystkich innych ludzi walczących o uratowanie Rospudy i zmianę przebiegu Via Baltica - tych, którzy marzli w zimowym obozie na trasie planowanej drogi do doliny, pisali petycje i skargi, nosili zielone wstążki - przyrodniczo cenne obszary zostały ocalone.
Więcej informacji: www.viabalticainfo.org, www.otop.org.pl
(1) Nagroda Goldmanów w dziedzinie ochrony środowiska
Nagroda Goldmanów, często nazywana ?ekologicznym Noblem?, przyznawana jest corocznie sześciu osobom działającym na rzecz ochrony środowiska. Nagroda została ufundowana w roku 1990 przez Richarda i Rhodę Goldmanów. Każdy z laureatów wyłonionych przez jury otrzymuje 150.000 dolarów. Do tej pory jedyną nagrodzoną Polką była Jadwiga Łopata, która otrzymała nagrodę w 2002 r. Dalsze informacje o nagrodzie i pozostałych tegorocznych laureatach dostępne są w witrynie: www.goldmanprize.org.
(2) Program Natura 2000
Po wejściu do Unii Europejskiej w roku 2004 Polska ? zgodnie z wymogami unijnej sieci ekologicznej Natura 2000 ? objęła ochroną najcenniejsze ostoje przyrody na terenie kraju. Unijny program Natura 2000 służy zapewnieniu trwałej ochrony najważniejszych obszarów przyrodniczych znajdujących się w państwach członkowskich. Jeżeli jakikolwiek projekt zagraża przyrodzie objętej programem Natura 2000, prawnie wymagane jest przeanalizowanie alternatywnych wariantów i ich realizacja. Dolina Rospudy wraz z otaczającą ją puszczą znalazła się na liście obszarów Natura 2000. Proponowana droga ekspresowa Via Baltica miała prowadzić także przez trzy inne ostoje Natura 2000 na południe od Doliny Rospudy: Puszczę Augustowską, Bagna Biebrzańskie i Puszczę Knyszyńską.
Fot. John Antonelli oraz Goldman Environmental Prize